.

.
(Όσα δεν βολεύονται -για τεχνικούς λόγους- στον "επίσημο" ιστότοπό μας...)

Τετάρτη 25 Μαρτίου 2015

Αμαρυλλίς Παπασταυρίδου, η πρώτη μας δασκάλα...

Το αφιέρωμα διορθώνεται και επικαιροποιείται διαρκώς
(κάθε φορά που βρίσκουμε καινούρια στοιχεία).


Πατήστε πάνω σε κάθε φωτογραφία, ή αποθηκεύστε την στον υπολογιστή σας,για να την έχετε σε μεγαλύτερη ανάλυση.



Γεννήθηκε στην Σαντορίνη, από πατέρα Λάκωνα και μητέρα Σαντορινιά.
Ο πατέρας, ο Κωνσταντίνος Παπασταυρίδης από τις Καρυές Λακωνίας, λόγω εργασίας (γραμματέας Ειρηνοδικείου) στις αρχές του 20ου αιώνα βρέθηκε στην Σαντορίνη. Εκεί γνώρισε την Θεολογία, την παντρεύτηκε και το 1909 γεννήθηκε η μικρή Μαρουλία (από το όνομα της Παναγίας της Μαρουλιανής - τοπικό προσωνύμιο της Παναγίας στην Σαντορίνη).

Μπορεί το σαντοριναίικο σόι να την έβγαλε Μαρουλία, αλλά ο μπαμπάς στο Ληξιαρχείο, αργότερα, την δήλωσε κάτι πιο αρχαιοπρεπές και εύηχο. Έτσι η μικρούλα απέκτησε το όνομα με το οποίο την γνώρισαν οι κατοπινοί μαθητές της: Αμαρυλλίς.
Λίγα λόγια για την ετυμολογία του επωνύμου της (Αν δεν σας συγκινεί η ιστορία των ονομάτων, προχωρήστε παρακάτω!): Ο γενάρχης της σύγχρονης οικογένειας ήταν ο ιερέας Σταύρος Δρουγάς, ο παπα-Σταύρος, από την Αράχοβα Γορτυνίας (1780-1870). Οι απόγονοί του πήραν το επώνυμο "Παπασταύρος" ή "Παπασταυρόπουλος" (από το "παπα-Σταύρος" και την κατάληξη "-πούλος", από την λατινική λέξη "pullus"=πουλάκι, νεοσσός και μετέπειτα απόγονος. Αργότερα, κάποια μέλη της οικογένειας πρόσθεσαν την κατάληξη "-ίδης" (κατάληξη που προτιμούσαν οι ευγενείς και οι πλούσιοι Φαναριώτες επί Τουρκοκρατίας, επειδή θύμιζε αρχαιοελληνικές καταλήξεις ονομάτων) και το επώνυμο της οικογένειας καθιερώθηκε ως "Παπασταυρίδης". 

1916, Οικογενειακή φωτογραφία
Η Αμαρυλλίς, 7 ετών, στο πάνω μέρος και όρθια, δίπλα στον πατέρα.
Ενδιαφέρουσα και η σημειολογία των φωτογραφιών της εποχής:
Η μητέρα καθισμένη, μαζί με τα μωρά, και ο πατέρας - αρχηγός όρθιος,
με την πρωτότοκη δίπλα του.


Ο πατέρας στο μεταξύ έπιασε θέση συμβολαιογράφου στην Στεμνίτσα Αρκαδίας. Η οικογένεια μετακόμισε εκεί, όπου και μεγάλωσε η μικρή Αμαρυλλίς.

Γυμνάσιο πήγε στην Δημητσάνα. Στο σχολείο ήταν άριστη μαθήτρια, έτσι το 1927 που αποφοίτησε θέλησε να σπουδάσει για δασκάλα (το είχαν και λίγο οικογενειακό: οι παππούδες της -πάππος, προπάππος- ήταν παπα-δάσκαλοι). Το κοντινότερο Διδασκαλείο βρισκόταν στην Σπάρτη, συνεπώς σκέφτηκε να πάει εκεί.

Μετά το 1925, την εποχή που τελείωνε το Γυμνάσιο


Ο πατέρας, βέβαια, ούτε που ήθελε ν' ακούσει για σπουδές: Το 1927 δεν ήταν και πολύ συνηθισμένο να σπουδάζουν τα κορίτσια, και μάλιστα σε άλλη πόλη...
Όμως η Αμαρυλλίς είχε αποφασίσει να σπουδάσει, και το εννοούσε! Με την υποστήριξη της μαμάς Θεολογίας ταξίδεψε κρυφά μέχρι την Σπάρτη και έδωσε εξετάσεις στο Διδασκαλείο.

Όταν μαθεύτηκε πως πέρασε πρώτη στις εξετάσεις, και μια και υπήρχε συγγενικό σπίτι να μένει, και αφού επέμενε και η μαμά, ο πατέρας έδωσε την συγκατάθεσή του και την ευχή του να μετακομίσει η Αμαρυλλίς στην Σπάρτη, για τις σπουδές της.

Μετά από έναν χρόνο, το 1928, παίρνει το πτυχίο της δασκάλας (δημοδιδασκάλισσας, για την ακρίβεια) με βαθμό 9,57 - καθόλου άσχημα, ιδίως εκείνα τα χρόνια, όπου οι βαθμοί έμπαιναν με το σταγονόμετρο!

15 Ιουλίου 1928
Απολυτήριο Μονοταξίου Διδασκαλείου Σπάρτης.
Τρεις παρατηρήσεις, βλέποντας το έγγραφο: 1. Η εκπαίδευση των μελλοντικών δασκάλων, δεδομένων των μειωμένων απαιτήσεων της εποχής και της ανάγκης για διδακτικό προσωπικό, διαρκούσε μόλις ένα έτος. 2. Ένα από τα μαθήματα είναι ο "Στρατιωτικός κώδικας" (για να κατανοήσουμε καλύτερα το πλαίσιο της εκπαιδευτικής πολιτικής στις αρχές του 20ου αιώνα). 3. Προσέξτε τα εκπληκτικά καλλιγραφικά γράμματα στο όνομα "Παπασταυρίδου Αμαρυλλίς".


Στις 23 Οκτωβρίου 1929, διορίζεται στο δημόσιο.


23/10/1929: Απόφαση διορισμού
Προσέξτε πού ορκίζονταν οι δάσκαλοι τότε, ελλείψει επιθεωρητού:
"Ενώπιον του οικείου Ειρηνοδίκου"!
               
27/10/1929
Πρώτος μισθός:
140 μεταλλικές δραχμές.



Το σχολείο στο οποίο κλήθηκε να διδάξει ήταν το μονοτάξιο Δημοτικό Σχολείο της κοινότητας Ψάρι Γορτυνίας. Εκεί θα μείνει από τον Οκτώβριο του 1929 μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1937.
Λίγες ημέρες αργότερα, με την υπ' αριθμ. 142/27/10/1929 πράξης της Εκπαιδευτικής Περιφέρειας Γορτυνίας ορίσθηκε και ο μισθός της: 140 μεταλλικές δραχμές.
Κατά την διάρκεια της θητείας της κτίζεται και το καινούριο σχολείο στο Ψάρι, όπως διαβάζουμε σε μεταγενέστερο έγγραφο-βεβαίωση, του 1967.

Νέα κοπέλα (για την ακρίβεια "κοριτσάκι" ακόμη: 20 ετών μόνο!), φρέσκια δασκάλα, με όρεξη για δουλειά, δεν χρειάζονταν και περισσότερα για να γίνει πολύ αγαπητή στα παιδιά του χωριού και τους γονείς τους, αλλά και στο υπόλοιπο χωριό, αφού εκείνα τα χρόνια οι δάσκαλοι ήταν σημαντικά πρόσωπα των τοπικών κοινωνιών.

 Το 1931


 
 Το 1934


Το 1936 παντρεύεται τον Αθανάσιο Λάγιο.



1936: Περίπατος των νιόπαντρων στον δρόμο  


Toν Μάιο του 1937 της προτείνεται μετάθεση για τον Βλόγγο, ένα γραφικό (σ' εμάς, σήμερα...) χωριουδάκι στα βουνά της Αρκαδίας.
Δεν χρειάστηκε όμως να πάει ποτέ, αφού στις 26 Απριλίου 1937 παίρνει άδεια κυήσεως.
(Παραθέτουμε το link όχι για το ίδιο το γεγονός, αλλά ως μαρτυρία μιας εποχής, όπου για να πάρει μία γυναίκα άδεια κύησης έμπαινε σε διαθεσιμότητα και μάλιστα με τις μισές αποδοχές...)


Το 1937 γεννιέται η Ιωάννα, η πρώτη της κόρη. Την ίδια χρονιά (5 Οκτωβρίου 1937) παίρνει μετάθεση για την Αθήνα και για το νεοσυσταθέν 40ο Δημοτικό Σχολείο (το δικό μας, το 12ο που, όπως εξηγούμε στην "Ιστορία του", ξεκίνησε ως 40ο).
Νοικιάζει μία μονοκατοικία στην οδό Κούπα (στην περιοχή του σχολείου).


1938: Η Αμαρυλλίς με την μικρή Θάλεια (στο σπίτι της οδού Κούπα)


Το καινούριο της σχολείο, όπως αναφέρουμε αναλυτικά στην "Ιστορία του 12ου", συστήθηκε το 1937.
Στις 18 Μαρτίου 1938 στεγάζεται στο καινούριο του κτήριο (μία μικρή μονοκατοικία στην οδό Μπουσίου, με δύο δωμάτια: ένα για αίθουσα διδασκαλίας και ένα για γραφείο).
Στις 28 Μαρτίου 1938 το νέο (μονοθέσιο) σχολείο ξεκινά επίσημα την λειτουργία του, με 61 μαθητές.
Η περιοχή είναι ακόμη αρκετά εξοχική. Κοτούλες και κατσικούλες στα σπίτια, και το σχολείο χωρίς ιδιαίτερη περίφραξη: τα παιδιά βγαίνουν για διάλειμμα στο διπλανό χωράφι!
Η Αμαρυλλίς, δασκάλα και διευθύντρια ταυτόχρονα, έχει να αντιμετωπίσει πολλές ευθύνες, μεγάλες για την ηλικία της, αφού πρέπει μόνη της να οργανώσει και να λειτουργήσει από το μηδέν το νέο σχολείο, κάτι που κατορθώνει με επιτυχία.

1939: Αναμνηστική φωτογραφία με τα παιδιά του 12ου Δημοτικού
(το οποίο ξεκίνησε, όπως εξηγούμε στην "Ιστορία του Σχολείου",
ως 40 Δημ. Σχ. ΕλληνοΡώσσων Αθηνών)



1938: Στην οδό Κούπα, με την μικρή Ιωάννα



Μετά από δύο χρόνια ξεσπά ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος.Οι αντοχές και οι ικανότητές της δοκιμάζονται σκληρά. Το σχολείο, όπως και όλη η εκπαίδευση, αλλά και όλη η χώρα, αποδεκατίζεται. Η Αμαρυλλίς έχει να αντιμετωπίσει τις μαθητικές διαρροές εξαιτίας του πολέμου, την φτώχεια των μαθητών της, την κατοχή, το κλείσιμο των σχολείων λόγω της ανώμαλης κατάστασης...


 1944: Η Αμαρυλλίς (η δεξιά από τους τρεις μεγάλους), μαζί με δύο άλλους, υπεύθυνους για τα σχολικά συσσίτια που δίνονταν στα παιδιά, μήπως και αντιμετωπιστεί κάπως η πείνα της κατοχής.


 Το 1945 γεννιέται και το τρίτο παιδί της, η Μαρία.
Την ίδια χρονιά ο πόλεμος σταματά και, παρά τον εμφύλιο που ξεκινά αμέσως, το σχολείο προσπαθεί να ξαναβρεί τους φυσιολογικούς του ρυθμούς.

Σχ. έτος 1945-1946: Αναμνηστική φωτογραφία, μετά τον Πόλεμο


1946: Οικογενειακή φωτογραφία, με τον σύζυγο, τις κόρες
και την γιαγιά (πια) Θεολογία


Ο πόλεμος έχει τελειώσει, τα συσσίτια όμως συνεχίζονται κανονικά για αρκετά χρόνια ακόμα.Οι υπεύθυνοι των συσσιτίων έχουν μπει τόσο πολύ στην ζωή του σχολείου, που βγαίνουν στις αναμνηστικές φωτογραφίες μαζί με τα παιδιά, όπως (ξανα)βλέπουμε στην παρακάτω φωτογραφία:

1946: Αναμνηστική φωτογραφία. Η Αμαρυλλίς στο κέντρο.
Οι άλλοι δύο, αριστερά, είναι οι τότε υπεύθυνοι των συσσιτίων.

Και μια ιστορία, από την καθημερινή ζωή εκείνων των χρόνων:
Στα συσσίτια, εκτός από το σχολείο, συμμετείχαν και δύο κυρίες, ως εκπρόσωποι των γονέων του σχολείου (είπαμε πως δεν υπήρχαν ακόμη θεσμοθετημένοι σύλλογοι γονέων). Αυτές, λοιπόν, υπέγραφαν μαζί με την διευθύντρια (την κ. Αμαρυλλίδα) τις παραλαβές των φαγητών για τα παιδιά.
Υπέγραφαν όμως χωρίς να προσέχουν και χωρίς να τους ενδιαφέρει ιδιαίτερα τι υπογράφουν. Για να τις προβληματίσει και να τις "συνετίσει" η κ. Αμαρυλλίς, έκανε το εξής: Έγραψε ένα δικό της πλαστό έγγραφο παραλαβής συσσιτίου, στο οποίο έγραφε "Εμείς, (οι τάδε και τάδε) υπογράφουμε πως παρακρατούμε ένα μέρος του συσσιτίου για προσωπική μας χρήση". Όταν το υπέγραψαν οι κυρίες, η κ. Αμαρυλλίς τις έβαλε να το διαβάσουν προσεκτικά και βέβαια τις έπιασε πανικός όταν είδαν τι είχαν υπογράψει! Εννοείται πως η κ. Αμαρυλλίς το έσκισε και συνέταξε άλλο, "κανονικό". Όσο για τις κυρίες, δεν νομίζουμε πως θα υπέγραψαν άλλη φορά έγγραφο χωρίς να το διαβάσουν δυο και τρεις φορές!


Βλέποντας τις φωτογραφίες, δημιουργείται -λογικά- η απορία πώς ήταν δυνατόν τόσο πολλά παιδιά να έχουν μία και μοναδική δασκάλα. Η απάντηση είναι πως προφανώς και δεν ήταν δυνατόν. Γι' αυτό και η κ. Αμαρυλλίς έκανε μάθημα σε δύο βάρδιες: από το πρωί μέχρι το μεσημέρι στα μισά παιδιά και από το μεσημέρι μέχρι το απόγευμα στα άλλα μισά! Χωρίς παραπάνω χρήματα, αλλά με παραπάνω ευθύνες...

Επειδή όμως κάποτε η κατάσταση έφτασε στο απροχώρητο, και τα παιδιά τα άγγιξαν τα 160 (!), η Πολιτεία έστειλε και δεύτερη δασκάλα: την κ. Μαρία Πάσχου.

Σχ. έτος 1951-1952: Με την κ. Μαρία (δεξιά)


Απόκριες του 1954. Με την κ. Μαρία (αριστερά)


 Σχ. Έτος 1956-1957: Στην αυλή του σχολείου. Αριστερά της η γυμνάστρια. (Όχι, δεν υπήρχαν διορισμένοι γυμναστές τότε. Έρχονταν περιστασιακά, με ευθύνη των γονέων)


1957 (ή αργότερα): Η κ. Αμαρυλλίς (δεξιά) με μία γυμνάστρια


 1957, κατά την διάρκεια μιας εκδήλωσης


1957, Εκδήλωση για το τέλος της σχολικής χρονιάς: Η κ. Αμαρυλλίς με την τάξη της.


Το 1959 με 1960 έρχεται καινούριος δάσκαλος στο σχολείο, ο Απόστολος Γκαράνης, ο οποίος καταλαμβάνει με εντολή του Γραφείου την θέση του διευθυντή. Η κ. Αμαρυλλίς, πικραμένη από την αχαριστία του κράτους που την έδιωξε από την θέση (Και πώς θα μπορούσε να μην είναι πικραμένη; Υπήρχε μεγαλύτερη απόδειξη των ικανοτήτων της, από το να έχει οργανώσει ένα σχολείο μόνη της, από το μηδέν, να το έχει κρατήσει όρθιο στα χρόνια της Κατοχής και να το έχει λειτουργήσει στην εντέλεια για 23 χρόνια, τα 15 από τα οποία εντελώς μόνη της;), ξαναγυρίζει απλή δασκάλα.

Στο μεταξύ, τον Ιούνιο του 1960 το σχολείο μετακομίζει λίγο πιο κάτω, στην οδό Νικήτα, σε καινούριο -και πιο μεγάλο- οίκημα και βγαίνει και η πρώτη αναμνηστική φωτογραφία!


Σχ. έτος 1960-1961: Αναμνηστική σχολική φωτογραφία, στο καινούριο διδακτήριο.
Η κ. Αμαρυλλίς στο κέντρο, ο κ. Γκαράνης αριστερά.


Ακόμη μερικές φωτογραφίες από το προσωπικό αρχείο της οικογένειας:

Σχ. έτος 1960-1961: Η κ. Αμαρυλλίς με την τάξη της (1)


Σχ. έτος 1959-1960: Με την τάξη της (2)


1961, Απόκριες: κ. Μαρία αριστερά, κ. Γκαράνης κέντρο, κ. Αμαρυλλίς δεξιά


1962, Γιορτή για την 25η Μαρτίου: κ. Μαρία αριστερά, κ. Γκαράνης κέντρο, κ. Αμαρυλλίς δεξιά


Σχ. έτος 1962-1963, στο προαύλιο: κ. Αμαρυλλίς αριστερά,
κ. Γκαράνης κέντρο, κ. Μαρία με κάποιον άλλο δάσκαλο (Σώκος;) δεξιά


Σχ. έτος 1963-1964
Από αριστερά: Μαρία Πάσχου, Απόστολος Γκαράνης, Αμαρυλλίς Παπασταυρίδου


Σχ. έτος 1963-1964: κ. Μαρία δεξιά, κ. Γκαράνης στο κέντρο


Το 1966 (27 Ιουνίου), που ο Απόστολος Γκαράνης φεύγει με σύνταξη, τοποθετείται ως προσωρινή διευθύντρια, μέχρι να έρθει ο καινούριος διευθυντής (Σπύρος Μιχόπουλος).

Φτάνουμε στο 1967. Μετά από τριάντα οκτώ χρόνια προσφοράς στην εκπαίδευση, τριάντα από τα οποία τα ξόδεψε στο ίδιο σχολείο, το σχολείο μας, η κ. Αμαρυλλίς παίρνει σύνταξη και αποχωρεί.

Το 1972 μετακομίζει στην οδό Σκαλίδη, όπου και ζει τα υπόλοιπα χρόνια του βίου της.

Το καινούριο (και σημερινό) διδακτήριο του 12ου η κ. Αμαρυλλίς δεν το πρόλαβε, αφού το 12ο εγκαταστάθηκε σ' αυτό τον Μάιο του 1977.
Βρέθηκε εκεί, όμως, τιμητική καλεσμένη, στα εγκαίνια του χώρου, το φθινόπωρο του 1977.
Τιμητική καλεσμένη για τα τριάντα χρόνια που πέρασε στο σχολείο μας ως η πρώτη δασκάλα του, και για τα τριάντα οκτώ χρόνια συνολικής προσφοράς της στην εκπαίδευση, είκοσι τρία από τα οποία (οκτώ στο Ψάρι και δέκα πέντε στο 12ο), που ήταν και από τα δύσκολα της νεότερης ιστορίας μας, τα πέρασε εντελώς μόνη της!

1977, στα εγκαίνια του καινούριου διδακτηρίου της Κοργιαλενίου 2.
Δεξιά της, ο Σπύρος Μιχόπουλος, διευθυντής στο σχολείο την χρονιά που πήρε σύνταξη.


Ο κ. Γιώργος Μαυρομμάτης (87 ετών σήμερα) ήταν ένας από τους πρώτους της (προπολεμικούς) μαθητές. Όταν έμαθε για το αφιέρωμα στην δασκάλα του, μας βρήκε και μας έδωσε ένα κειμενάκι που έγραψε ειδικά γι' αυτό το αφιέρωμα. Προφανώς, δεν υπήρχε περίπτωση να μην το προσθέσουμε, αφού είναι αρκετά συγκινητικό ένας 87άρης παππούς να θυμάται και να γράφει "έκθεση" για την πρώτη του δασκάλα!



Για το τέλος, διαλέξαμε μερικές εικόνες από το προσωπικό της τετράδιο μουσικής του 1928 (όταν λέμε προσωπικό της, εννοούμε πως έχει η ίδια γράψει τους στίχους και τις νότες των τραγουδιών).
Προσέξτε τα εκπληκτικά καλλιγραφικά γράμματα στο όνομά της...












Αντί επιλόγου, παραθέτουμε ένα παράδειγμα συμπεριφοράς της κ. Αμαρυλλίδος που δείχνει την αγάπη της για το λειτούργημά της και για τα παιδιά του σχολείου· τα παιδιά της: 
Μία από τις "τεχνικές" που εφάρμοζε για να κάνει τα μικρά παιδιά να αγαπούν το σχολείο και να το συνδέουν με θετικά συναισθήματα και αναμνήσεις ήταν να τους βάζει λίγη κολόνια κάθε μεσημέρι όταν σχόλαγαν και πήγαιναν στα σπίτια τους.
Τους έδινε λοιπόν από μια καραμέλα, τους έβαζε και λίγη κολόνια και τους έλεγε: "Τώρα που θα πάτε σπίτι, αν σας ρωτήσουν τι μυρίζετε, θα λέτε πως μυρίζετε σχολείο"!

Αυτή ήταν η κ. Αμαρυλλίς!
Η Αμαρυλλίς μας...
Ας είναι καλά εκεί που βρίσκεται και μας κοιτάζει από ψηλά...

1 σχόλιο:

  1. Με μεγάλη χαρά διάβασα την ιστορία του 12ου Δ.Σ. Αθηνών, στο οποίο φοίτησα και εγώ (1951-57). Οι αναμνήσεις πολλές!!!..., η συγκίνηση μεγάλη!!!...
    Μπράβο στο δάσκαλο κ. Νίκο Σπυρόπουλο, που αφιέρωσε πολύ χρόνο και κόπο για τη συγκέντρωση και με ευαισθησία αναλυτική καταγραφή όλων αυτών των στοιχείων, από τα οποία οι μαθητές που φοιτούν σήμερα , καθώς και οι εκπαιδευτικοί που υπηρέτησαν και όσοι υπηρετούν σήμερα στο 12ο Δ.Σ. Αθηνών θα μπορούν να μάθουν πολλά και ενδιαφέροντα για την ιστορία του σχολείου τους.
    Στον κ. Νίκο Σπυρόπουλο εκτός από τα θερμά μου συγχαρητήρια και ένα μεγάλο " ευχαριστώ " για το ιδιαίτερο αφιέρωμα στην πρώτη και επί τριάντα χρόνια δασκάλα του 12ου Δ.Σ. Αθηνών Αμαρυλλίδα Παπασταυρίδου, η οποία εκτός από εξαίρετη δασκάλα ήταν και εξαίρετη μητέρα!!!
    Η κόρη της Μαρία Λάγιου

    ΑπάντησηΔιαγραφή